آفت نگاه موزهای به صنایعدستی
تاریخ انتشار: ۲۰ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۹۴۲۸۷۸
شاید به این دلیل که هنوز اطلاعات، متر و معیار کمی برای فیلمسازی در این رابطه وجود دارد. برای به دست آوردن متر و معیار چگونگی فیلمسازی در این باره، نیاز به پژوهش و گفتوگو با فیلمسازان اهل فنی همچون علیرضا قاسمخان، مستندساز و پژوهشگر داریم تا علت کم بودن فیلمها و چالشهای فیلمسازی در این خصوص را بدانیم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
نگرش یک فیلمساز به صنایعدستی ایرانی چگونه باید باشد؟
ما از ابتدا باید تعریف درستی از صنایعدستی در مقابل دیگر هنرها ارائه دهیم؛ یعنی تعریف کنیم که چرا به اینها صنعت دست میگویند و مثلا به نقاشی و مجسمهسازی که باز هم با دست ساخته میشود، صنعت دست نمیگویند. این تفاوتها از اواخر قرن ۱۸ بهوجود آمد و هنرهای زیبا را از هنرهای دستی جدا کرد و این سرآغاز نگرش دیگری به این معنا شد که اگر یک کاسه نقشدار صنایعدستی را میخریم، آن را در موزه خانگی یا بوفه خانه خود نگهداری میکنیم؛ در حالی که صنایعدستی برای استفاده مردم ساخته میشود. اگر شما کاسهای را از میبد یزد یا لالجین همدان میخرید، باید از آن به شکل روزمره استفاده کنید اما نگرش اشتباه به ما میگوید به دلیل اینکه صنایعدستی جزو هنرهاست، باید حفظ شود. وقتی که ما چنین کالای هنری را در بوفه میگذاریم، دیگر از بین نمیرود، شکسته نمیشود و اقتصاد آن هنر رو به افول میرود و دیگر کسی خریدار آنها نیست. به عنوان مثال، شما نمیروید شش بشقاب از صنایعدستی برای استفاده روزمره بخرید، میگویید اینها برای بوفه است و به این شکل این هنر تبدیل به هنرهای زیبا میشود، چون در هنرهای زیبا مجسمهای را از هنرمندی میخرید و در منزلتان میگذارید و از آن استفاده نمیکنید. بنابراین، ما در ابتدا باید متوجه شویم که صنایعدستی در عین حال که خلاقیت و هویت ملی، تاریخی و هنری همه ساکنان این سرزمین را دربرمیگیرد، برای استفاده نیز طراحی شده است.
به نظر شما چه کاری باید انجام دهیم که این دیدگاه موزهای به هنر صنایعدستی حتی در میان فیلمسازان هم وجود نداشته باشد؟
فکر میکنم نگره فیلمسازان را پژوهشگران صنایعدستی تغییر میدهند؛ یعنی در عین حال که روی خلاقیت و هویت ملی و بسیاری از ویژگیهای دیگر تأکید میکنند، باید به مردم یاد دهیم که صنایعدستی برای گذاشتن در بوفه و کمد نیست و باید این نگره را به فیلمسازان منتقل کنیم. در عین حال سازمانهایی که متولی امر فیلمسازی مانند رادیو تلویزیون یا مرکز گسترش مستند تجربی هستند، باید به نگرشهای جدید در فیلمسازی و صنایعدستی پی ببرند و فیلمسازان هم وقتی به سمت مسائل مربوط به صنایعدستی ایران اعم از فرش و مشکلات آن میروند، باید بررسی کنند که جهان امروز درباره این موضوعات چه میگوید. آیا اینکه تنها شنیدیم چاقوی زنجان خیلی خوب است، میتواند با آخرین مدل چاقویی که در آلمان ساخته شده، برابری کند؟... آیا فیلمساز این نگره را دارد که با مقایسه هنر چاقوسازی زنجانی و آلمانی در ذهن مخاطبی که این فیلم را میبیند، تفاوتی ایجاد کند؟... بنابراین، تمام این یافتهها از پژوهشهای پژوهشگران شروع میشود. خودم قبل از ساخت فیلم درباره صنایعدستی اول از محققان پرسیدم که آنها نیز به همین اشاره کردند که وقتی از لفظ هنر صنایعدستی استفاده میکنید، این اجناس داخل کمد میرود و فردا بیکاری و فقدان رونق اقتصادی بهوجود میآید.
آیا گران بودن صنایعدستی، دلیل ویترینی بودن آنها نیست؟
نه، وقتی تولید زیاد باشد، صنایعدستی هم ارزان میشود اما به دلیل اینکه در حال حاضر این درخواست کم و هزینههای زندگی تولیدکننده زیاد است، ممکن است قیمت زیاد باشد. تمایل دارم در این رابطه مثالی بزنم؛ کنار خیابان لیوان فرانسوی را ۱۲ هزار تومان قیمت گذاشتهاند و ما این لیوان را میخریم. اگر از آن استفاده کنیم و بشکند، چندان ناراحت نمیشویم اما اگر لیوانی از صنایعدستی را به همین قیمت بخریم، معتقدیم که نباید بشکند. بنابراین، اول باید این نگره را در ذهن به کمک محققان تغییر دهیم و اینکه سازمانهای متولی امر صنایعدستی باید نگرش خود را تغییر دهند. البته در ۱۵ سال گذشته بسیاری از نگرشهای قدیمی درباره صنایعدستی از بین رفته و اصلاح شده اما یکی از بزرگترین مسائل آنها بازاریابی جدید و اینترنتی و ساختن آثار با توجه به سلیقه دختران، پسران، مردان و زنان در عصر جدید است. همچنین پیدا کردن بازار جهانی برای صنایعدستی ایرانی خیلی اهمیت دارد و از محدوده بازار داخلی و ایران باید خارج شویم. فقط فرش ما جزو معدود صنایعدستی است که بازار جهانی دارد و برای سفالینهها و شیشهگری کار خاصی انجام نشده و اگر هم انجام شده، به شکلی نبوده که رونق اقتصادی ایجاد کند. رونق اقتصادی در صنایعدستی معمولا زمانی است که توریست بیاید و این کالاها را بخرد و به آن سر دنیا ببرد. در مورد فیلمسازی اولین کار این است که سازندگان آثار سینمایی و تصویری باید با نگرشهای جدید با کمک محققان آشنا شوند و در فیلمها منعکس کنند. یکی از دوستانم به گلایه گفت چقدر فیلم درباره سفالگری ساخته شده اما معتقدم باید هزاران فیلم در این رابطه ساخته شود. ما در فرانسه جشنوارهای داریم که فقط کارش نمایش و مسابقه دادن فیلمها درباره سفالگری، کاشی و سرامیک از سراسر دنیاست. ما نهتنها جشنوارهای برای توجه کردن به چنین فیلمهایی نداریم، بلکه این فکر و عقیده را که لزوم فیلمسازی دوباره درباره هنر سفالگری چیست را نیز باید از بین ببریم. اگر مسئولی یا دوستی گلایه از تکراری بودن فیلمها در این حوزه میکند به این دلیل است که نگرش فیلمسازان در این رابطه تکراری است. نشان دادن سفال از چندین جهت موجب تکریم فیلمها در حوزه صنایعدستی نمیشود، باید بررسی کنیم که چه ایده جدیدی در جهان وجود دارد.
شما چقدر این نگرش جدید را در نسل تازه فیلمسازان جوان که درباره صنایعدستی فیلم میسازند یا دغدغه آن را دارند، میبینید؟
معتقدم عرصه هنر خالی نخواهد ماند و نمیتوانیم بگوییم بچههای الان نسبت به گذشته بیتفاوت شدهاند، بلکه تفاوتها شکل دیگری پیدا کرده است. اگر هم این جوان حمایت و هدایت نشود و به طور مرتب در فیلمسازی تجربه به دست نیاورد، مسلم است که او هم به شکلهای قدیمی تثبیتشده فیلمسازی روی میآورد و هیچ خلاقیتی در کار خود نمیبیند. این طور نیست که بگوییم جوانان نمیتوانند خلاقیت داشته باشند یا متوجه نیستند بلکه معتقدم مهمترین موضوع در زندگی بشر آموزش است و شما هر روز که در خیابان قدم برمیدارید یا سرکار میروید، در حال یاد گرفتن هستید و این آموزشها هم باید از طرف خود سازمان صنایعدستی و هم از طرف بخشهای مختلف فیلمسازی باشد. باید اجازه دهیم فیلمهای مرتبط با صنایعدستی با تفاوتهای فرمی، ظاهری و باطنی تولید شود.
اگر به حوزه فیلمهای داستانی مرتبط با صنایعدستی نگاهی بیندازید؛ تنها چند فیلم که شاید شاخصترین آنها درباره فرش باشد، در این حوزه ساخته شده است. فکر میکنید چه دلیلی برای این کمگویی در سینمای داستانی وجود دارد؟
اولین موضوعی که در سینما به آن توجه میشود، موضوع اقتصاد است. اگر به یاد داشته باشید، فیلمهای با موضوع فرش با حمایت بنیاد سینمایی فارابی ساخته شد؛ یعنی از فیلمساز دعوت میکنند تا در این زمینه فیلم بسازد. به یاد دارم که آقای میرکریمی تهیهکننده فیلمی درباره فرش ایرانی است که در آن ۱۵ کارگردان، ۱۵ فیلم ساختند اما شما در حال حاضر چنین همتی را نمیبینید که بگویند فیلمسازی ۲۰ موضوع درباره سفالگری کار و آن را سینمایی کند. از نظر خیلیها دوره این کارها گذشته اما فرهنگ و هنر تعطیلیبردار نیست؛ هر زمانه و هر دورهای نیاز به فکر و موضوعات جدید دارد و در کشور ما باید مسئولان و متولیان امر از فیلمسازی مرتبط با صنایعدستی حمایت کنند اما هدایت نکنند. به عنوان مثال، درباره خوشنویسی ۲۰ سال پیش فیلم ساخته شده و در حال حاضر بچههای ما به قدری با تبلت و رایانه مینویسند که نمیدانند خوشنویسی چیست. بنابراین مشکلات به خواست متولیان برمیگردد و اگر آنها بگویند که میخواهند درباره صنایعدستی فیلم بسازند، ممکن است فیلمسازان ۲۰۰ طرح ارائه دهند و حداقل از این میان ۲۰ طرح خوب پیدا میشود. این همان کاری است که در مرکز گسترش مستند و تجربی انجام دادیم. الان باید همت یا شوری به وجود بیاید که این بچههای جوان طرحهای خود را بیاورند اما به نظرم وجود ندارد.
منبع: جام جم آنلاین
کلیدواژه: صنایع دستی علیرضا قاسم خان نسرین بختیاری درباره صنایع دستی صنایع دستی ساخته شده فیلم ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت jamejamonline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «جام جم آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۹۴۲۸۷۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
سقوط فرش دستباف؛ صادرات به ۴۰ میلیون دلار رسید
به گزارش خبرگزاری مهر، کمیسیونهای تخصصی اتاق ایران در حاشیه نمایشگاه توانمندیهای صادراتی (ایران اکسپو ۲۰۲۴)، پنلهای تخصصی را در بخشهای مختلف برگزار کردند. طبق برنامه، کمیسیون فرش، هنر و صنایعدستی اتاق ایران پنل تخصصی «ارائه ظرفیتها و توانمندی صادراتی فرش دستباف» با حضور سخنرانان بخش خصوصی و بخش دولتی برگزار شد.
استفاده از توانمندیهای صادراتی فرش با کشف بازارهای جدید
علانور توکلی، نایبرئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف ایران به عنوان سخنران اول این پنل تخصصی در کمیسیون تخصصی توانمندیهای فرش دستباف و صنایعدستی نمایشگاه ایراناکسپو ۲۰۲۴ با انتقاد از چالشهای فرش دستباف گفت: با اینکه صادرات فرش سالهاست در کشور انجام میشود، اما در سالهای اخیر این حوزه با چالش روبهرو بوده، به طوری که صادرات میلیارد دلاری ما را به ۴۰ میلیون دلار رسانده، در واقع میزان صادراتی که در گذشته شاید یک تاجر انجام میداد اکنون بهکل صادرات فرش ما تعمیمیافته است و اکنون این رقم کل صادرات ما را تشکیل میدهد. در صورتی که ظرفیت فرش دستباف کشور همان ظرفیت گذشته است.
وی با بیان اینکه تحریمها، مسائل سیاسی و قوانین خلقالساعه در وضعیت فعلی دخیل هستند، به چرایی عقبماندگی فرش در داخل کشور اشاره کرد و گفت: فرش فقط صادرات نیست و از مرحله تولید تا مرحله صادرات همواره با مسائلی روبهرو است که باید به آنها پرداخته شود.
در مرحله تولید از سطح جهانی عقب ماندهایم چراکه همراستا و بهموازات جهان از تکنولوژی روز در این حوزه بیبهره ماندهایم. بهتازگی با دکوراتورهای داخلی و خارجی نشستی را برگزار کردیم تا بتوانیم قدم به قدم با علم روز دنیا پیش برویم. برای موفقیت در این حوزه باید از سیستم قدیمی خود فاصله بگیریم و فرش را بهروزرسانی کنیم، از طرفی باید در تفکرات خود در حوزه فرش دستباف تغییر ایجاد کنیم و لازمه تغییر نترسیدن است. امیدوارم بتوانیم با تغییرات در طراحی، رنگرزی، شستوشوی فرش و مراحل مختلف موجود، صادرات فرش را از رکود خارج کنیم.
علانور توکلی در ادامه اضافه کرد: روش ارائه فرش در جهان را باید بررسی کنیم، روشهای قبلی و چیدمان مغازهها را نیز در سطح جهانی تغییر دهیم، در این میان اکثر صادرکنندگان و فروشندگان به فضای مجازی و فروشهای آنلاین رو آوردهاند که خود بهنوعی بازاریابی جدید است و اگر از این بازاریابی جدید عقب بمانیم، مانند گذشته درجا خواهیم زد. کشور ما در بحث صادرات از همان توانمندی قبل برخوردار است و با بازارهای جدید روبهرو هستیم.
نایبرئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف ایران تأکید کرد: هنوز بسیاری از کشورهای جهان هستند که نام فرش ایرانی برایشان ارزشمند است. آنها فرش ایرانی را ندیدهاند، اما درباره آن تعاریف بسیاری شنیدهاند. اگر بازارهای جدید پیدا شود، میتوانیم از توانمندیهای صادراتی خود استفاده کنیم. هنوز خیلی از کشورها هستند که رنگ فرش صادراتی ایران را به خود ندیدهاند، باید مرزهای جغرافیایی را تغییر دهیم و از این گستردگی جهانی به نفع صادرات خود استفاده کنیم.
گامهای حوزه صنایعدستی برای تسهیل صادرات
مریم جلالی، معاون صنایعدستی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی در بخش بعدی این پنل گفت: توانمندیها و ظرفیتهای صادراتی فرش بر کسی پوشیده نیست اما شاید ما از شدت ثروتمند بودن است که گاهی غفلت میکنیم که چه ظرفیتهای فوقالعادهای در این حوزه داریم. بهتر است انسجام بخش خصوصی و دولتی اتفاق بیفتد. ضرغامی همواره سرمایهگذاران و بخش خصوصی را سربازان جنگ اقتصادی عنوان میکنند، همانگونه که درباره سربازان مرزهای خود انقدر غیرت داریم، سرمایهگذاران بخش خصوصی هم همین وجاهت را دارند.
وی در ادامه تأکید کرد: من نام صنایعدستی را اقتصاد هویت بنیان گذاشتهام؛ اقتصادی که مبتنی بر هویتی است که تا مرز روستاها و تا درب خانهها و سفره معیشت مردم رسوخ پیدا میکند و انتقالدهنده هویت ما نیز است. بهتر است به جای اینکه از ظرفیتها و توانمندیهای اقتصاد حرف بزنیم و فقط در تعاریف و توصیفات خلاصه شود، موانع موجود بر سر راه صادرات این حوزه را مرتفع کنیم. گرچه وضعیت صنایعدستی بهتر از فرش است، اما فرش داستان غمانگیزی دارد.
معاون صنایعدستی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی اضافه کرد: در برابر ظرفیتهایی که به ما دادهاند، وظیفه داریم. همواره معاصر سازی، کاربردی سازی و مشتریمداری در سه حوزه استراتژی محصول، مشتری و سازمان راهگشاست. صادرات کشور در حوزه فرش دستباف و صنایعدستی از تکمحوری بودن و یکسونگریها آسیب دیده است و برای پیشبرد اهداف خود به لکوموتیو پیشرانی نیاز داریم که حامل واگنهای طلایی و قطار صنایعدستی ما و فرش دستباف ما است، از طرفی به دانش روز، بازاریابی مدرن، راههای نرفته و بازارهای کشف نشده نیاز داریم. در واقع باید به اقیانوس آبی بازاریابی دست پیدا کنیم.
مریم جلالی در ادامه گفت: تمام تلاش من در حوزه صنایعدستی تقویت توجه نسبت به صنایعدستی بوده است. در برنامه هفتم توسعه موظف شدهایم برنامه زیستبوم صنایعدستی را کامل کنیم که خود امکان فوقالعادهای است برای اینکه بار دیگر ادبیات حکمرانی و حکمروایی را وارد کنیم. در عین حال برای پیمانسپاری ارزی قدمهای بسیار موثری برداشته شده، ذهن حوزه توسعه تجارت ما به این قضیه معطوف شده است و در حال حاضر در حوزه نمایشگاهها نیازی به پیمانسپاری ارزی نداریم و محدودیتی در سطح وزنی و تعداد هم برداشته شده است، اینها گامهایی بوده که در راستای تسهیل صادرات برداشته شده است.
وی تصریح کرد: سه اصل وجود دارد؛ سطح حاکمیت، فهم حاکمیت و نطق حاکمیت وابسته به نگاه بخش خصوصی است؛ اینکه حاکمیت گوش کند و ببیند موانع کجاست، فهم درست داشته باشد تا بتواند ادبیات درستی هم به کار ببرد و گفتوگو کند.
فرش دستباف؛ مردمیترین حوزه اقتصاد
مرتضی حاجیآقامیری رئیس کمیسیون صنایعدستی و فرش دستباف بهعنوان سخنران بعدی در این پنل سخنرانی کرد. حاجیآقامیری در ابتدا گفت: این حوزه مبنی بر اقتصاد هویت بنیان و فرهنگمحور که در عین حال مردمیترین حوزه اقتصاد است و در سال جهش تولید با مشارکت مردم باید به عنوان مردمیترین حوزه اقتصادی توجه ویژهای به آن شود، ظرفیتهای بسیاری دارد که تقریباً در تمام فضاهای خصوصی و دولتی محروم بوده است.
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران، تصریح کرد: در فضای اتاق بازرگانی تلاش کردهایم که با تأسیس و تشکیل حوزه فرش و هنرهای صنایعدستی حوزههای مختلف هنری را وارد زیستبوم اقتصاد کشور کنیم. این در حالی است که کشورهای دیگر به این اهمیت واقف هستند و از حوزههای مختلف هنری، هنرهای تجسمی و غیره بهصورت بهینه استفاده میکنند، برای مثال صادرات سریالهای تلویزیونی که کشورهای همسایه انجام میدهند و ارزآوری که از این طریق صورت میگیرد، ملاحظه کنید و با وضعیت خودمان مقایسه کنید، در حوزه مد و پوشاک نیز وضع به همین منوال است.
وی اضافه کرد: حوزه فرش و صنایعدستی به دلیل ابعاد ملموستر اقتصادی با وجود افتی که در سال اخیر داشته اما باز هم نسبت به دیگر حوزههای هنری وضعیت قابل قبولی دارد. سعی کردیم در بخشهای مختلف موضوعات مرتبط فرش، هنر و صنایعدستی به راهکارهای عملی برسیم و از توصیف عبور کنیم. در حوزه سرمایهگذاری که مشکل عمده واحدهای کوچک و متوسط ما است به همراه کمیسیون تأمین مالی و سرمایهگذاری اتاق ایران در حال رسیدن به مدلهایی برای جذب سرمایههای خرد مردمی در حوزه صنایعدستی هستیم تا مشکل تأمین مالی واحدهای تولیدی حلوفصل شود.
در حوزههای مرتبط با فرش دستباف در حال رایزنی با نمایشگاههای مختلف جهان هستیم، به دلیل اهمیت فرش دستباف ایرانی امتیازاتی را برای حضور فرش دستباف در جهان در نظر گرفتهایم. به دلیل تحریمها در برخی موارد حتی پیمانکارهای حملونقل نمایشگاهها اجازه حملونقل کالاهای ایرانی را ندارند. متأسفانه مذاکرات و مطالبات ما در شرایط فعلی به جای حرکت به سمت توسعه به سمت رفع این مشکلات میرود، در حالی که برای تجار غیر ایرانی این فرآیندها امری بدیهی بوده و موانعی بر سر راهش وجود ندارد. ما به عنوان اتاق بازرگانی و بخش دولتی باید برای حل این مشکلات کوچک وقت و انرژی بگذاریم.
رئیس کمیسیون صنایعدستی و فرش دستباف تصریح کرد: در مسائل مربوط به آموزش و توانمندسازی فعالان حوزههای مختلف در حال برگزاری رویدادهایی در جهت توانمند کردن آنها هستیم. از ظرفیت سینما و تئاتر برای ترویج درست فرهنگ اقتصادی و حوزههای مختلف موجود در اقتصاد از جمله مبارزه با فساد که از مسائل جدی کشور محسوب میشود، استفاده خواهیم کرد.
وی با انتقاد از شرایط تحریم گفت: عنوان شده بود که از ۱۰۰ کشور برای نمایشگاه اکسپو به ایران میآیند، اما تنها از ۱۳ کشور به ایران آمدهاند، مطمئناً به لحاظ قدرت خرید توان خرید صنایعدستی ما را ندارند. همه کسانی که به حوزه تجارت مرتبط هستند، باید اولویت نخستشان اصلاح روابط بینالملل باشد چراکه در شرایط تحریمی توان رقابت با رقبای خارجی را ندارند؛ رقبایی که همین کشورهای منطقه از قبیل ترکیه، امارات و پاکستان هستند. یکی از مواردی که دولت باید برای آن هزینه کند، رفع تحریمهاست چراکه در شرایط تحریمی برگزاری رویدادهای بینالمللی چندان آوردهای برای کشور نخواهد داشت.
آرش حیدریان، رئیس انجمن صادرکنندگان صنایعدستی ایران در ادامه این نشست به ظرفیتهای کشور در حوزه صنایعدستی پرداخت و گفت: اگر بخواهیم بهصورت کوتاهمدت موضوع صادرات را حل کنیم، به طراحی و دیزاین برمیگردد. میبینیم که برخی تولیدکنندهها در این شرایط بد به تولید موضوعاتی پرداختهاند که در حال حاضر در جهان خواهان دارد. پس باید با بهروزرسانی در این حوزه به صادرات کمک کنیم.
کد خبر 6092939 سمیه رسولی